Ο Ενιαίος Αστικός Κώδικας της Κίνας (2021): Το Απόγειο της Σύνθεσης

Η εξέλιξη του αστικού δικαίου στην Κίνα είναι μια συγκλονιστική ιστορία, που αντικατοπτρίζει την ίδια την πολιτισμική και πολιτική πορεία της χώρας τον 20ο και 21ο αιώνα. Δεν έχει μια μοναδική πηγή, αλλά αποτελεί μια σύνθετη σύνθεση (συνθεσιασμός) πολλαπλών επιρροών.

Ακολουθεί ένας πίνακας που απεικονίζει τη χρονολογική εξέλιξη και την επιρροή διαφορετικών νομικών συστημάτων στο κινεζικό αστικό δίκαιο:

```mermaid

timeline

    title Εξέλιξη Κινεζικού Αστικού Δικαίου & Επιρροές

    section Προ-1911 (Δυναστεία Qing)

 Κλασικό Κινεζικό Δίκαιο<br>(律例) & Κομφουκιανά Έθιμα

        : Ίσχυαν τοπικά έθιμα (习惯法)<br>και ο Κώδικας Qing

    section 1911-1949 (Δημοκρατία & Πόλεμος)

 Γερμανική Επιρροή<br>με ιαπωνικό φίλτρο

        : Σχέδιο Αστικού Κώδικα<br>της Δημοκρατίας (1929-1931)<br>(Γερμανικός BGB)

    section 1949-1978 (Σοσιαλιστική Περίοδος)

 Σοβιετική Επιρροή &<br>Κατάργηση του Δικαίου

        : Πρώτος Σοβιετικού μοντέλου<br>για το σύζυγο & κληρονομιά (1950)<br>Ύφεση κατά τη<br>επανάσταση

    section 1978-2017 (Ανοικτές Αγορές & Μεταρρύθμιση)

 Σύνθεση:<br>Κινεζική Ουσία,<br>Δυτική Μορφή

        : Γενικές Αρχές Αστικού Δικαίου (1986)<br>Νόμοι για Σύμβασεις (1999)<br>Πράγματα (2007) & Αξιώσεις (2009)

    section 2020-Σήμερα (Νέα Εποχή)

 Συνθεσιασμός &<br>Κινεζική Νομική<br>Αυτονομία

        : Ενιαίος Αστικός Κώδικας (2021)<br>Ξεχωριστά βιβλία<br>Γερμανική δομή<br>Ρωσοσοβιετικό<br>στην οικογένεια<br>Γαλλικό στο<br>συμβατικό

```

---

1. Κλασική Κινεζική Παράδοση (Προ-1911): Το "Έλλειμμα" Αστικού Δικαίου

Στην αυτοκρατορική Κίνα δεν υπήρχε "αστικό δίκαιο" ως ξεχωριστός κλάδος με δυτική έννοια.

· Δίκαιο = Ποινικό Δίκαιο: Οι κωδικοί (律例) ήταν κυρίως ποινικοί, με λίγες πολιτικές διατάξεις για οικογένεια, γη και συμβάσεις να είναι ενσωματωμένες.

· Πρωτοκαθεδρία του Εθίμου (习惯法): Οι κομφουκιανά έθιμα και οι τοπικές συμβάσεις ρύθμιζαν οικογενειακές σχέσεις, κληρονομιά, ενοικιάσεις γης και εμπορικές συναλλαγές. Η οικογένεια και ο κλάνος, όχι το άτομο, ήταν το κέντρο.

· Κληρονομιά: Αυτή η οικογενειοκεντρική και εθιμική προσέγγιση παραμένει έντονη, ειδικά στο Οικογενειακό Δίκαιο του σημερινού κώδικα.

---

2. Πρώτη Σημαντική Επιρροή: Το Γερμανικό/Ιαπωνικό Μοντέλο (1910s-1940s)

Μετά την πτώση της αυτοκρατορίας (1911), η νέα Δημοκρατία της Κίνας (ROC) επιδίωξε εκσυγχρονισμό.

· Πηγή: Γερμανικός Αστικός Κώδικας (BGB - Bürgerliches Gesetzbuch).

· Δίαυλος: Η Ιαπωνία. Η Ιαπωνία είχε ήθελει προσαρμόσει το BGB για τον δικό της κώδικα (1898). Κινέζοι νομικοί σπουδάζοντας στην Ιαπωνία το μετέφεραν στην Κίνα.

· Έργο: Ο Αστικός Κώδικας της Δημοκρατίας της Κίνας (1929-1931). Ήταν μια πιστή προσαρμογή του BGB (λογική δομή, αφηρημένες αρχές). Είναι ο ακόμα εν ισχύ κώδικας στην Ταϊβάν.

· Βασικά Χαρακτηριστικά: Λογική δομή, έμφαση στην ιδιωτική ιδιοκτησία, η γενική θεωρία της σύμβασης.

---

3. Ριζική Αλλαγή: Η Σοβιετική Σοσιαλιστική Επιρροή (1950s-1970s)

Με την άνοδο των Κομμουνιστών (1949), η Κίνα απέρριψε το «αστικό» δίκαιο ως «αστικό» (bourgeois) και υιοθέτησε το σοσιαλιστικό.

· Πηγή: Σοβιετικό Σοσιαλιστικό Δίκαιο.

· Βασικές Αρχές:

  · Προτεραιότητα της Δημόσιας Ιδιοκτησίας έναντι της ιδιωτικής.

  · Οικονομικός Σχεδιασμός: Οι συμβάσεις ήταν εργαλεία για την εκτέλεση του Κρατικού Σχεδίου.

  · Περιορισμένο πεδίο Αστικού Δικαίου: Κυρίως για οικογενειακά ζητήματα (γάμος, διαζύγιο) και μικρές αστικές διαφορές.

· Νομοθεσία: Ο γάμος νόμος του 1950 (κατάργηση της πολυγαμίας, ελευθερία διαζυγίου). Δεν υπήρχε γενικός αστικός κώδικας.

---

4. Η Σύγχρονη Σύνθεση (1978-Σήμερα): "Κινεζικά Χαρακτηριστικά με Δυτική Τεχνική"

Με τις Ανοικτές Αγορές και Μεταρρυθμίσεις (1978), η Κίνα χρειάστηκε ένα σύγχρονο αστικό δίκαιο για να ρυθμίσει την οικονομία της. Επέστρεψε στις δυτικές πηγές, αλλά με σοσιαλιστικά στοιχεία.

· Γερμανική/Ελβετική Δομή: Η δομή του σημερινού κώδικα (γενικές αρχές, πράγματα, συμβάσεις, αξιώσεις, οικογένεια, κληρονομιά) είναι καθαρά γερμανική/ελβετική (BGB/ZGB).

· Γαλλική Επιρροή στο Συμβατικό Δίκαιο: Ο Νόμος για τις Συμβάσεις (1999) δανείστηκε έννοιες από τον Γαλλικό Αστικό Κώδικα (π.χ. την έννοια της «cause» ως στοιχείο της σύμβασης, αν και αμφισβητείται).

· Αμερικανική/Αγγλική Επιρροή στο Εμπορικό Δίκαιο: Οι νόμοι για εταιρείες, χρεόγραφα και πνευματική ιδιοκτησία έχουν έντονη αγγλοσαξονική/αμερικανική επιρροή λόγω παγκόσμιας εμπορικής ολοκλήρωσης.

· Σοσιαλιστική Κινεζική Ουσία: Αυτή είναι η κρίσιμη διαφορά:

  · Άρθρο 1: «Για την προστασία των... συμφερόντων... και για την προαγωγή του κοινού καλού και του σοσιαλιστικού πολιτισμού».

  · Δημόσια Τάξη και Καλά Έθιμα: Μια έννοια που χρησιμοποιείται για να περιορίσει τα ατομικά δικαιώματα υπέρ των κοινωνικών αξιών.

  · **Ιερότητα της **Δημόσιας Ιδιοκτησίας****: Παραμένει ανώτερη.

  · Ιδιαίτερα Δικαστήρια: Ο ρόλος των δικαστηρίων υπόκειται στο Κόμμα.

---

5. Ο Ενιαίος Αστικός Κώδικας της Κίνας (2021): Το Απόγειο της Σύνθεσης

Ο κώδικας που τέθηκε σε ισχύ τον Ιανουάριο του 2021 είναι ο πρώτος ολοκληρωμένος αστικός κώδικας στην κινεζική ιστορία. Είναι η επίσημη σφράγιση όλων των παραπάνω επιρροών:

1. Δομή: Γερμανική (7 βιβλία: Γενικές Αρχές, Πράγματα, Συμβάσεις, Αξιώσεις, Γάμος-Οικογένεια, Κληρονομιά, Αδιευκρίνιστες Ζημίες).

2. Εννοιολογικός Πυρήνας στο Συμβατικό Δίκαιο: Γερμανικός (με γαλλικά στοιχεία).

3. Οικογενειακό Δίκαιο: Ισχυρή κινεζική παραδοσιακή και σοσιαλιστική επιρροή:

   · Υποχρεωτική φροντίδα των ηλικιωμένων (κομφουκιανισμός).

   · Περιορισμοί στο διαζύγιο με την «περίοδο ψύχρανσης».

   · Τριάντα ημέρες «σκέψης» για το διαζύγιο.

4. Φιλοσοφία: Υβριδική. Αναγνωρίζει και προστατεύει την ιδιωτική ιδιοκτησία και την ελευθερία σύναψης συμβάσεων (για την οικονομία), αλλά υποτάσσει ρητά όλα τα αστικά δικαιώματα στο σοσιαλιστικό πλαίσιο, τη δημόσια τάξη και τα ηθικά ήθη (Άρθρα 1, 8, 132).

---

Συμπέρασμα: Μια Μοναδική Νομική Υβριδική Ταυτότητα

Το κινεζικό αστικό δίκαιο δεν είναι αντίστοιχο με κανένα δυτικό σύστημα. Είναι ένα νόημα με πολλαπλές πηγές:

· Η ΔΟΜΗ είναι Γερμανική.

· Οι ΕΜΠΟΡΙΚΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ είναι Δυτικοί (Αμερικανικοί/Ευρωπαϊκοί).

· Το ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟ ΔΙΚΑΙΟ είναι βαθιά Κινεζικό (Κομφουκιανό/Σοσιαλιστικό).

· Η ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ είναι Κινεζική Σοσιαλιστική με «Κινεζικά Χαρακτηριστικά».

Είναι το πιο σημαντικό παράδειγμα μιας «μη δυτικής» νομικής σύγχρονισης, που δημιουργεί ένα νέο, υβριδικό μοντέλο που αποτελεί αναφορά για πολλές αναπτυσσόμενες χώρες. Δείχνει πώς η νομική τεχνική μπορεί να εισαχθεί από τη Δύση, ενώ η κοινωνική ουσία και οι πολιτικοί στόχοι παραμένουν βαθιά εγχώριοι.